ทำความรู้จัก IMF กองทุนการเงินที่ถือครองทองคำอันดับ 3 ของโลก

องค์กรปล่อยเงินกู้ระดับโลก ใจบุญหรือหวังผล?! Thaiforexreview จะพาไปทำความรู้จัก IMF หรือที่รู้จักกันในชื่อ “กองทุนการเงินระหว่างประเทศ” องค์กรที่คอยให้ความช่วยเหลือในช่วงเศรษฐกิจย่ำแย่เพื่อขจัดความยากจน IMF มีวัตถุประสงค์อย่างไร, หาเงินทุนมาจากไหน และถือครองทองคำเป็นอันดับ 3 ของโลกจริงหรือไม่ ผมจะพาทุกท่านไปติดตามกันครับ

IMF ย่อมาจาก International Monetary Fund คือ กองทุนการเงินระหว่างประเทศที่ก่อตั้งอย่างเป็นทางการเมื่อปี 1945 เพื่อสร้างโอกาสและการเติบโตให้แก่เศรษฐกิจโลกอย่างมั่นคงยั่งยืนด้วยการสนับสนุนด้านนโยบายให้แก่ประเทศสมาชิกครับ ปัจจุบัน IMF มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่กรุงวอชิงตัน ดีซี สหรัฐอเมริกา และมีฐานะเป็นทบวงการชำนัญพิเศษของสหประชาชาติครับ

IMF มีประวัติความเป็นมาค่อนข้างยาวนาน และมีส่วนร่วมในหลาย ๆ เหตุการณ์สำคัญตั้งแต่อดีตเรื่อยมาจนถึงปัจจุบันครับ ไม่ว่าจะเป็น

• เหตุการณ์เงินเฟ้อครั้งใหญ่ (The Great Inflation)
• วิกฤติราคาน้ำมัน (Oil Shock)
• วิกฤติต้มยำกุ้ง
• วิกฤติแฮมเบอร์เกอร์ (Subprime Crisis)
• โรคระบาดโควิด-19

แต่จุดเริ่มต้นที่แท้จริงของ IMF เริ่มมาจากแนวคิดช่วงเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ในทศวรรษ 1930 เพราะต้องการหลีกเลี่ยงความล้มเหลวแบบเดิม ๆ ดังนั้น หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง ประเทศผู้นำพันธมิตรทั้ง 40 ประเทศ จึงมีการจัดประชุมด้านการเงินของสหประชาชาติ (Bretton Woods Conference) ในเดือนกรกฎาคม 1944 เพื่อพิจารณาแผนฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังสงคราม และมีแนวคิดในการสร้างระบบการเงินระหว่างประเทศที่ชัดเจนขึ้นครับ

จากนั้น IMF จึงได้ก่อตั้งอย่างเป็นทางการในเดือนธันวาคม 1945 ด้วยการลงนามข้อตกลงว่าด้วยกองทุนการเงินระหว่างประเทศ ซึ่งขณะนั้นมีประเทศสมาชิก 29 ประเทศ

วัตถุประสงค์ในการจัดตั้ง IMF ตามข้อตกลงว่าด้วยกองทุนการเงินระหว่างประเทศ มีดังนี้

1. สนับสนุนความร่วมมือทางการเงินระหว่างประเทศ
2. สนับสนุนการค้าระหว่างประเทศให้ขยายตัวอย่างสมดุล 
3. ส่งเสริมเสถียรภาพอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราระหว่างประเทศ 
4. สนับสนุนการจัดตั้งระบบการชำระเงินระหว่างประเทศอย่างเป็นระเบียบ
5. สนับสนุนและให้ความช่วยเหลือทางการเงินแก่ประเทศสมาชิกที่ประสบปัญหาดุลการชำระเงิน

จากจุดประสงค์ในข้างต้น ทำให้ IMF มีบทบาทหน้าที่ที่สำคัญ 3 ประการ คือ

► การสอดส่องดูแลเศรษฐกิจ

IMF จะมีการสอดส่องดูแลนโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจและการเงินของประเทศสมาชิกอย่างใกล้ชิด และมีการประชุมหารือกับประเทศสมาชิกเป็นประจำทุกปี เพื่อติดตามและประเมินสถานการณ์เศรษฐกิจของประเทศต่าง ๆ ตลอดจนภาวะเศรษฐกิจระดับภูมิภาคและระดับโลกต่อไปครับ 

โดยทั้งหมดนี้ IMF จะมีการเผยแพร่ผลการประเมินทุกครึ่งปีในรายงานแนวโน้มเศรษฐกิจโลก (World Economic Outlook) และรายงานเสถียรภาพการเงินโลก (Global Financial Stability Report) ครับ

► ความช่วยเหลือทางการเงิน

หากประเทศสมาชิกประสบปัญหาทางการเงิน IMF จะมีการให้ความช่วยเหลือทางการเงินผ่านการกู้ยืมเงิน เพื่อช่วยฟื้นฟูเสถียรภาพและการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ แต่อย่างไรก็ดี นอกจากเงินกู้ที่ประเทศผู้กู้ยืมจะต้องชำระคืนให้แก่ IMF แล้ว ประเทศผู้กู้ยืมยังต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขและมาตรการต่าง ๆ เพื่อให้สามารถแก้ไขปัญหาทางการเงินภายในประเทศได้ครับ

► ความช่วยเหลือทางวิชาการ

นอกจากความช่วยเหลือทางการเงินแล้ว IMF ยังมอบความช่วยเหลือทางวิชาการให้แก่รัฐบาลและธนาคารกลางของประเทศสมาชิก เพื่อเพิ่มศักยภาพในด้านต่าง ๆ ด้วย ไม่ว่าจะเป็น

1. ให้คำแนะนำเชิงนโยบายแก่ประเทศสมาชิก เช่น นโยบายการเงินและนโยบายสถาบันการเงิน, นโยบายการคลังและการบริหารหนี้สาธารณะ, สถิติข้อมูล และกฎหมายเศรษฐกิจการเงิน เป็นต้น
2. จัดหลักสูตรฝึกอบรมและสัมมนาในสาขาความเชี่ยวชาญต่าง ๆ
3. เป็นตัวกลางในการเจรจากับประเทศอื่น ๆ ทั่วโลกในด้านนโยบายเศรษฐกิจ และประเด็นที่อาจส่งผลต่อเสถียรภาพของระบบการเงินและสถาบันการเงินระหว่างประเทศ

บทบาทหน้าที่ของ IMF ทั้งหมดที่กล่าวมา ล้วนมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างเสถียรภาพการเงินโลกและขจัดความยากจน ซึ่งหากประเทศสมาชิกต้องการความช่วยเหลือทั้งหมดนี้ก็อาจจะต้องแลกมากับผลกระทบบางประการครับ ดังคำกล่าวที่ว่า ‘ไม่มีสิ่งใดได้มาฟรี ’

โดยปกติแล้ว เงินทุนของ IMF มาจาก 2 ส่วนหลัก ๆ คือ ค่าธรรมเนียมสมาชิกและการกู้ยืมเงินครับ แต่อย่างไรก็ดี แหล่งเงินทุนของ IMF ยังครอบคลุมถึงช่องทางอื่น ๆ ด้วยดังต่อไปนี้ครับ

1. ค่าธรรมเนียมสมาชิก

เงินทุนหลัก ๆ ของ IMF มาจากค่าธรรมเนียมที่ประเทศสมาชิกจ่าย ทั้งเพื่อเข้าร่วมหรือยกระดับโควตาของตัวเอง ซึ่งค่าธรรมเนียมในการเข้าร่วม IMF จะถูกจ่ายผ่านรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งดังต่อไปนี้ครับ

• สิทธิพิเศษถอนเงิน (Special Drawing Rights: SDR)
• สกุลเงินสำคัญหรือสกุลเงินของประเทศนั้น ๆ

โดยจำนวนเงินทุนที่ประเทศสมาชิกจ่ายให้แก่ IMF จะส่งผลต่อ “โควตา” ที่ประเทศนั้น ๆ จะได้รับต่อไปด้วยเช่นกันครับ

2. ดอกเบี้ยเงินกู้

เงินทุนอีกส่วนของ IMF มาจากดอกเบี้ยที่ประเทศสมาชิกมีการกู้ยืมเงินไป และชำระเงินต้นคืนพร้อมดอกเบี้ยครับ ซึ่งดอกเบี้ยในส่วนนี้อาจชำระคืนได้ทั้งเป็นเงินตรา, ทองคำ หรืออื่น ๆ ตามที่ IMF เห็นสมควรครับ

3. การซื้อขายสินทรัพย์

ในบางกรณี IMF อาจตัดสินใจขายสินทรัพย์ที่ตนถือครอง เพื่อเพิ่มรายได้ที่ใช้สนับสนุนโครงการทางการเงินต่าง ๆ หรืออาจตัดสินใจลงทุนในสินทรัพย์บางประเภทเพื่อเพิ่มผลตอบแทนในอนาคตด้วยครับ

4. การกู้ยืมเงิน 

หากเงินทุนไม่เพียงพอ IMF อาจจำเป็นต้องกู้ยืมเงินเพื่อนำมาเสริมเงินทุนของตนเอง และเพื่อป้องกันความเสี่ยงในระบบการเงินระหว่างประเทศ ซึ่งมีการกู้ยืมเงินทั้งหมด 2 แผน คือ

• โครงการภาคีความตกลงกู้ยืมเงินทั่วไป (General Arrangements to Borrow: GAB)
• โครงการภาคีความตกลงกู้ยืมเงินฉบับใหม่ (New Arrangements to Borrow: NAB)

ทุกท่านทราบหรือไม่ครับว่า หากรวมเงินที่ได้มาจากการกู้ยืมทั้ง 2 แผนเข้าด้วยกัน IMF จะมีเงินทุนที่สูงถึง 34,000 ล้าน SDR (ราว 46,000 ล้านดอลลาร์) ในการเป็นทุนให้ประเทศสมาชิกกู้ยืมต่อไปครับ

ปัจจุบัน (30 มิถุนายน 2023) IMF มีเงินทุนรวมทั้งหมดประมาณ 983 พันล้าน SDR โดยแบ่งเป็นทุน 3 ประเภท ดังนี้ครับ

• โควตาสมาชิก 477 พันล้าน SDR
• New Arrangements to Borrow (NAB) 364 พันล้าน SDR
• Bilateral Borrowing Agreements (BBAs) 141 พันล้าน SDR

เงินทุนของ IMF จะถูกเก็บรวบรวมผ่านสินทรัพย์ประเภทต่าง ๆ ทั้งเงินสด, สิทธิพิเศษต่าง ๆ รวมถึง “ทองคำ” ด้วยครับ

ทุกท่านทราบหรือไม่ครับว่า IMF มีปริมาณการถือครองทองคำมากเป็นอันดับ 3 ของโลก หากเทียบกับอัตราส่วนที่ประเทศต่าง ๆ มีการถือครองทองคำสำรองอยู่ในปัจจุบัน โดยปริมาณทองคำที่ IMF ถือครองอยู่มีมากถึง 90.5 ล้านออนซ์ หรือ 2,814.1 ตัน เรียกได้ว่า มากกว่าประเทศอิตาลีที่อยู่ในอันดับ 3 อีกครับ

โดยปริมาณทองคำที่ IMF เก็บสะสมไว้นั้นก็ล้วนมาจากค่าธรรมเนียมที่ประเทศสมาชิกจ่ายเข้ามา, ดอกเบี้ยการกู้ยืมเงิน และการซื้อขายทองคำของ IMF เอง ซึ่งการเก็บสะสมทองคำของ IMF นั้น มีจุดประสงค์เพื่อช่วยให้หลาย ๆ ประเทศผ่านปัญหาทางการเงิน หรืออาจเรียกง่าย ๆ ว่า “การให้กู้” ในช่วงหลายศตวรรษที่ผ่านมาครับ 

ด้วยเหตุนี้เอง จึงไม่น่าแปลกใจที่ IMF ในฐานะนายหน้าให้กู้ยืมเงินรายใหญ่ระดับโลก จะกลายเป็นหนึ่งในผู้ถือครองทองคำรายใหญ่ที่สุดในโลกใช่ไหมล่ะครับ

โควตาของ IMF มีความสำคัญเป็นอย่างมากต่อประเทศสมาชิก เนื่องจากมันจะช่วยกำหนดสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ และการเข้าถึงเงินทุนในระดับที่แตกต่างกัน ดังนี้ครับ

1) คะแนนเสียง

โดยปกติแล้ว ประเทศสมาชิกจะมีคะแนนเสียงพื้นฐานเท่ากันที่จำนวน 250 คะแนน แต่หากมีโควตา คะแนนเสียงก็จะเพิ่มขึ้น 1 คะแนนต่อโควตา 100,000 SDR ครับ ซึ่งคะแนนเสียงนี้จะส่งผลต่อการลงคะแนนเสียงแบบถ่วงน้ำหนักด้วย เพราะหากมีโควตามากก็จะมีคะแนนเสียงมาก เช่นเดียวกันครับ หากประเทศใดมีโควตาน้อยก็จะสามารถลงคะแนนเสียงได้น้อยลงตามไปด้วย

2) สิทธิพิเศษถอนเงิน (SDR)

สิทธิพิเศษถอนเงิน (Special Drawing Rights: SDR) เป็นหน่วยเงินที่ออกโดย IMF ซึ่งสามารถเบิกมาใช้ได้โดยไม่มีเงื่อนไข ไม่ว่าจะใช้เพื่อสร้างเสถียรภาพทางการเงิน, งบประมาณ หรือคืนเงินกู้ก็ได้ เพราะ SDR ไม่ถือเป็นเงินที่แท้จริง ทำให้ไม่สร้างแรงกดดันเงินเฟ้อต่อเศรษฐกิจโลก โดยประเทศสมาชิกสามารถใช้ SDR ได้ตามสัดส่วนโควตา 

3) วงเงินกู้

ประเทศสมาชิกสามารถกู้เงินจาก IMF ได้ไม่เกินร้อยละ 100 ของจำนวนโควตาต่อปี และรวมกันไม่เกินร้อยละ 300 ของจำนวนโควตา ทำให้ยิ่งมีโควตามากเท่าไหร่ก็จะยิ่งเข้าถึงระดับเงินทุนที่มากขึ้นได้นั่นเองครับ

อย่างไรก็ดี โควตาของ IMF นั้น สามารถกำหนดได้จากขนาดทางเศรษฐกิจของประเทศนั้น ๆ เป็นหลักครับ แต่ค่าธรรมเนียมสมาชิกก็มีส่วนสำคัญเช่นกัน ดังนั้น IMF จึงมีการทบทวนโควตาของประเทศสมาชิกทุก ๆ 5 ปี เพื่อปรับปรุงสิทธิให้เหมาะสมกับฐานะทางเศรษฐกิจของประเทศนั้น ๆ ที่เปลี่ยนแปลงไป รวมถึงเพื่อยกระดับเงินทุนของ IMF จากค่าธรรมเนียมนั่นเองครับ

ขณะที่ปัจจุบัน ประเทศไทยมีโควตาเท่ากับ 3,211.9 ล้าน SDR หรือร้อยละ 0.67 ของจำนวนโควตาทั้งหมดครับ

ปัจจุบัน IMF มีสมาชิกรวม 190 ประเทศ โดยมีสมาชิกดั้งเดิมที่ลงนามในข้อตกลงขณะเริ่มต้น 35 ประเทศ (อ้างอิงจากรายชื่อบนเว็บไซต์ IMF) ขณะที่ประเทศไทยเข้าร่วม IMF ในฐานะสมาชิกลำดับที่ 44 ครับ

ตัวอย่างประเทศสมาชิก IMF

• สหรัฐอเมริกา
• สหราชอาณาจักร
• จีน
• อินเดีย
• ฝรั่งเศส

หลังจากที่ประเทศไทยเข้าร่วม IMF ไปเมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม 1949 ก็เคยได้รับความช่วยเหลือทางการเงินจาก IMF 5 ครั้ง รวมเป็นเงินทั้งหมด 4,431 ล้าน SDR ดังนี้ครับ

โดยความช่วยเหลือทั้ง 5 ครั้ง อยู่ภายใต้โครงการ Stand-by ซึ่งเป็นโครงการเงินกู้เพื่อช่วยเหลือประเทศสมาชิกที่ประสบปัญหาดุลการชำระเงินระยะสั้น มีระยะเวลาการกู้ยืม 12 – 24 เดือน และระยะเวลาชำระคืนอยู่ที่ 3¼ - 5  ปีครับ อย่างไรก็ดี ประเทศไทยได้ชำระคืนหนี้ทั้งหมดก่อนครบกำหนด ทำให้ในปัจจุบัน ไทยไม่มีภาระหนี้คงค้างกับ IMF อีกต่อไปครับ

โดยสรุปแล้ว IMF ถือเป็นหน่วยงานระดับโลกที่คอยสอดส่องดูแลเศรษฐกิจของประเทศสมาชิกกว่า 190 ประเทศ และให้ความช่วยเหลือด้านวิชาการและการเงิน เพื่อสร้างเสถียรภาพการเงินโลก แต่อย่างไรก็ดี ความช่วยเหลือของ IMF นั้นไม่ใช่ของที่ได้มาฟรี เพราะประเทศสมาชิกจะต้องจ่ายค่าโควตาเพื่อเข้าร่วม IMF ซึ่งค่าโควตาจะกำหนดวงเงินที่ประเทศนั้น ๆ สามารถกู้ยืมเงินได้ อีกทั้ง ประเทศผู้กู้จะต้องจ่ายดอกเบี้ยและปฏิบัติตามเงื่อนไขของ IMF อีกด้วยครับ 

ด้วยเหตุนี้ การกระทำของ IMF จึงถูกตั้งคำถามในหลาย ๆ ครั้งว่า มันสมเหตุสมผลแล้วหรือไม่ เป็นการกระทำโดยประมาทหรือเปล่า? แล้วทุกท่านคิดเห็นอย่างไรกันบ้างครับ

ที่มา : ธนาคารแห่งประเทศไทย, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ 1, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ 2, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ 3, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ 4, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ 5, Forbes Thailand และ The Guardian

หากคุณมีความสนใจในเรื่องของการลงทุนเหมือนกันกับผม

สามารถติดตามความรู้เกี่ยวกับ Forex ได้ทางเว็บไซต์ www.thaiforexreview.com

ติดตามความเคลื่อนไหวและการประชาสัมพันธ์ต่าง ๆ ได้ทางเพจเฟซบุ๊ก Thaiforexreview

ติดตามข่าวสารการลงทุนและบทวิเคราะห์ฟอเร็กซ์ได้ที่ Forex Analysis

อ่านบทความสาระดี ๆ ได้ที่ Blogs

อ่านรีวิวโบรกเกอร์ยอดนิยมได้ที่ Top Brokers